1.Phần mềm antivirus là gì ?

Phần mềm antivirus (còn được gọi là phần mềm diệt virus) là một loại phần mềm được thiết kế để phát hiện, ngăn chặn và loại bỏ các mối đe dọa bảo mật từ các loại malware (phần mềm độc hại) như virus, trojan, worm, spyware và các hình thức tấn công khác.

Các phần mềm antivirus hoạt động bằng cách quét và phân tích các tệp tin, hệ thống hoặc lưu lượng mạng để xác định các mẫu độc hại đã biết hoặc các hành vi đáng ngờ. Các công nghệ như cơ sở dữ liệu chữ ký, phân tích hành vi, heuristics (phân tích tương tự) và machine learning (học máy) thường được sử dụng để phát hiện và ngăn chặn các mối đe dọa bảo mật.

Khi phần mềm antivirus phát hiện một mối đe dọa, nó sẽ thông báo cho người dùng và cung cấp các tùy chọn để xử lý nó, bao gồm cách xóa, cách tiêu diệt hoặc cách cách ly tệp tin độc hại. Ngoài ra, phần mềm antivirus cũng cung cấp các tính năng bổ sung như bảo vệ trình duyệt, tường lửa mạng và các công cụ bảo mật khác để bảo vệ hệ thống khỏi các mối đe dọa khác.

2. Tầm quan trọng của phần mềm antivirus

Phần mềm antivirus là một yếu tố quan trọng trong bảo mật máy tính và mạng. Nó giúp phát hiện và ngăn chặn phần mềm độc hại, bảo vệ dữ liệu, ngăn chặn tấn công mạng, theo dõi và phòng ngừa các mối đe dọa mới và tăng cường an ninh mạng. Việc cài đặt và duy trì một phần mềm antivirus đáng tin cậy là cực kỳ quan trọng để bảo vệ máy tính và thông tin cá nhân khỏi các mối đe dọa trực tuyến.

Các chức năng chính của các phần mềm antivirus:

Phát hiện và ngăn chặn phần mềm độc hại: Phần mềm antivirus giúp phát hiện và ngăn chặn phần mềm độc hại như virus, worm, trojan, ransomware và các loại malware khác. Nó sẽ quét và phân tích các tệp tin, email, trang web và các hoạt động khác trên hệ thống để xác định các mối đe dọa và ngăn chặn chúng trước khi gây hại cho máy tính và dữ liệu.

Bảo vệ dữ liệu quan trọng: Phần mềm antivirus giúp bảo vệ dữ liệu quan trọng trên máy tính. Khi một tệp tin hoặc email chứa phần mềm độc hại được phát hiện, phần mềm antivirus sẽ ngăn chặn việc tải xuống hoặc thực thi tệp tin đó, giữ cho dữ liệu của bạn an toàn và không bị nhiễm virus.

Ngăn chặn tấn công mạng: Phần mềm antivirus không chỉ bảo vệ máy tính của bạn khỏi các phần mềm độc hại, mà còn giúp ngăn chặn các tấn công mạng như tấn công từ chối dịch vụ (DoS), tấn công từ chối dịch vụ phân tán (DDoS) và các hình thức tấn công khác. Nó có thể phát hiện và chặn các gói tin độc hại hoặc hành vi bất thường từ các nguồn không an toàn.

Theo dõi và phòng ngừa các mối đe dọa mới: Phần mềm antivirus được cập nhật thường xuyên với các định nghĩa mới về virus và malware để phát hiện các mối đe dọa mới nhất. Nó theo dõi các xu hướng và biến thể của phần mềm độc hại và cung cấp bảo vệ tiên tiến trước các mối đe dọa mới ra đời.

Tăng cường an ninh mạng: Phần mềm antivirus cung cấp một lớp bảo mật quan trọng trong việc bảo vệ hệ thống mạng của bạn. Nó giúp ngăn chặn việc lây lan của phần mềm độc hại trong mạng nội bộ và ngăn chặn sự xâm nhập và lợi dụng các lỗ hổng bảo mật trên hệ thống mạng.

3. Các tính năng mà một phần mềm antivirus cần có.

3.1 Phát hiện và loại bỏ mã độc

Đây là tính năng cốt lõi của một phần mềm antivirus. Nó sử dụng cơ sở dữ liệu chứa các chữ ký và hành vi của các mẫu độc hại để phát hiện và loại bỏ các loại mã độc như virus, trojan, worm, ransomware, spyware và các phần mềm độc hại khác. Công nghệ phát hiện và loại bỏ mã độc là một trong những công nghệ quan trọng nhất trong phần mềm diệt virus (Antivirus).

Công nghệ phát hiện và loại bỏ mã độc dựa trên:

Cơ sở dữ liệu chữ ký: Đây là phương pháp phát hiện mã độc dựa trên các chữ ký đã được biết đến trước đó. Mỗi mẫu độc hại có một chữ ký đặc trưng, và cơ sở dữ liệu chữ ký chứa danh sách các chữ ký này. Khi phần mềm diệt virus quét các tệp tin hoặc hệ thống, nó so sánh chữ ký của các tệp tin với cơ sở dữ liệu để xác định xem chúng có khớp với bất kỳ chữ ký độc hại nào hay không.

Phân tích hành vi: Công nghệ này xem xét các hành vi của các tệp tin hoặc quá trình để xác định xem chúng có hành vi đáng ngờ của mã độc hay không. Phần mềm diệt virus sẽ theo dõi các hoạt động như thay đổi tệp tin, gửi và nhận dữ liệu qua mạng, thực hiện các thay đổi hệ thống, v.v. Nếu các hành vi này khớp với các mẫu hành vi độc hại đã được xác định trước đó, phần mềm sẽ đánh dấu chúng là độc hại và tiến hành xử lý tương ứng.

Cơ chế heuristics: Đây là một phương pháp phát hiện mã độc mới và chưa biết trước đó. Thay vì chỉ dựa vào cơ sở dữ liệu chữ ký, cơ chế heuristics phân tích các thuộc tính và hành vi của tệp tin hoặc quá trình để xác định xem chúng có đáng ngờ hay không. Nó sử dụng các quy tắc và thuật toán phức tạp để nhận biết các mẫu hành vi độc hại tiềm năng.

Máy học và trí tuệ nhân tạo: Công nghệ máy học và trí tuệ nhân tạo (AI) đang ngày càng được tích hợp vào các phần mềm diệt virus để nâng cao khả năng phát hiện mã độc. Bằng cách huấn luyện các mô hình máy học trên cơ sở dữ liệu lớn về các mẫu độc hại, phần mềm có thể tự động nhận ra các đặc điểm và mẫu mới của mã độc, ngay cả khi chưa có chữ ký hoặc thông tin hành vi cụ thể.

Quét đa lớp: Phương pháp quét đa lớp kết hợp nhiều kỹ thuật phát hiện khác nhau để tăng khả năng phát hiện và giảm tỷ lệ nhầm sót. Thông thường, nó bao gồm kết hợp sử dụng cơ sở dữ liệu chữ ký, phân tích hành vi, cơ chế heuristics và các kỹ thuật khác để đánh giá mức độ độc hại của một tệp tin hoặc quá trình.

3.2 Bảo vệ thời gian thực

Tính năng này giúp phần mềm antivirus theo dõi và ngăn chặn các mối đe dọa ngay khi người dùng tiếp xúc với chúng. Bằng cách quét và kiểm tra các tệp tin, email, trang web hoặc các tác vụ đang chạy trên hệ thống, nó có thể phát hiện và chặn các mối đe dọa ngay lập tức. Công nghệ bảo vệ theo thời gian thực là một phần quan trọng của phần mềm diệt virus (Antivirus) để đảm bảo rằng hệ thống được bảo vệ liên tục và ngăn chặn các mối đe dọa ngay khi chúng xuất hiện.

Công nghệ bảo vệ theo thời gian thực dựa trên:

Quét thời gian thực: Công nghệ quét thời gian thực cho phép phần mềm diệt virus theo dõi và kiểm tra các tệp tin, trình duyệt, email và các hoạt động hệ thống ngay khi chúng được tạo ra, sửa đổi hoặc truy cập. Nó cung cấp khả năng phát hiện và ngăn chặn các mối đe dọa ngay lập tức, đảm bảo rằng hệ thống không bị nhiễm virus hay tấn công mạng.

Cập nhật liên tục: Để phát hiện các mối đe dọa mới và nguy cơ bảo mật, công nghệ bảo vệ theo thời gian thực liên tục cập nhật các cơ sở dữ liệu chữ ký, các quy tắc phân tích hành vi và các thuật toán phát hiện mới nhất. Việc cập nhật liên tục này giúp đối phó với các mối đe dọa mới nhanh chóng và cung cấp bảo vệ tốt hơn cho hệ thống.

Hệ thống giám sát và cảnh báo: Công nghệ bảo vệ theo thời gian thực cung cấp hệ thống giám sát liên tục để theo dõi các hoạt động và sự kiện đáng ngờ trên hệ thống. Nó có khả năng phát hiện các hành vi không bình thường, các kết nối độc hại hoặc các cuộc tấn công từ xa. Khi phát hiện một mối đe dọa, công nghệ này sẽ cảnh báo người dùng hoặc thực hiện các hành động tự động để ngăn chặn sự tấn công.

Tích hợp tường lửa mạng: Một tính năng quan trọng của công nghệ bảo vệ theo thời gian thực là tích hợp tường lửa mạng. Tường lửa mạng giám sát và kiểm soát lưu lượng mạng trên hệ thống, ngăn chặn kết nối không mong muốn hoặc độc hại. Bằng cách phân tích các gói tin và quy tắc mạng, tường lửa mạng giúp ngăn chặn các cuộc tấn công từ xa và bảo vệ hệ thống khỏi các mối đe dọa mạng.

Học máy và trí tuệ nhân tạo: Công nghệ học máy và trí tuệ nhân tạo (AI) được sử dụng trong công nghệ bảo vệ theo thời gian thực để tăng cường khả năng phát hiện và phản ứng nhanh chóng đối với các mối đe dọa mới. Bằng cách huấn luyện các mô hình máy học trên dữ liệu lớn về các mẫu độc hại, phần mềm có thể nhận biết các đặc điểm và hành vi mới của mã độc và ngăn chặn chúng.

3.3 Tính năng phòng chống phishing và spam

Một phần mềm antivirus nâng cao cần tích hợp công cụ phòng chống phishing và spam. Tính năng này sẽ giúp phát hiện và chặn các email độc hại, tin nhắn spam và các trang web giả mạo, giúp bảo vệ người dùng khỏi việc tiết lộ thông tin cá nhân và sự lừa đảo trực tuyến.

Công nghệ phòng chống phishing và spam dựa trên:

Phát hiện và chặn email độc hại và spam: Công nghệ phòng chống phishing và spam được sử dụng để phát hiện và chặn các email độc hại và spam trước khi chúng đến hộp thư đến của người dùng. Công nghệ này sử dụng các thuật toán và quy tắc phân tích nội dung để đánh giá tính đáng tin cậy của mỗi email. Các yếu tố như nguồn gốc của email, nội dung, đính kèm và các đường dẫn được kiểm tra để xác định xem email có phải là phishing, spam hay không.

Phân tích và lọc URL độc hại: Công nghệ phòng chống phishing và spam cũng bao gồm phân tích và lọc các URL độc hại. Khi người dùng nhấp vào một liên kết trong email, công nghệ này sẽ kiểm tra đường dẫn để xác định xem có liên quan đến các trang web giả mạo, trang web độc hại hoặc trang web đã bị cấm. Nếu URL được xác định là độc hại, phần mềm sẽ ngăn chặn người dùng truy cập vào đó và cảnh báo về mối đe dọa.

Bộ lọc chống phishing: Công nghệ bộ lọc chống phishing sử dụng các cơ sở dữ liệu của các trang web, email và tên miền đã biết để xác định các trang web giả mạo, trang web lừa đảo hoặc trang web đã bị cấm. Khi người dùng truy cập vào một trang web nghi ngờ, công nghệ này sẽ so sánh với cơ sở dữ liệu và cảnh báo nếu trang web có dấu hiệu của phishing.

Phân tích hành vi và nội dung: Công nghệ phòng chống phishing và spam cũng sử dụng phân tích hành vi và nội dung để xác định tính đáng tin cậy của email hoặc các thông tin liên quan đến phishing và spam. Các thuật toán và quy tắc được sử dụng để phát hiện các đặc điểm đáng ngờ trong nội dung và hành vi của email, như yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân, đường dẫn đáng ngờ, hoặc các tác vụ đánh lừa người dùng.

Cảnh báo và xử lý tự động: Khi phát hiện một email hoặc trang web có dấu hiệu của phishing hoặc spam, công nghệ này sẽ cảnh báo người dùng về mối đe dọa. Ngoài ra, một số phần mềm diệt virus có tích hợp chức năng xử lý tự động, cho phép tự động xóa hoặc chuyển các email độc hại và spam vào thùng rác, từ đó giảm thiểu sự tác động của chúng đến người dùng.

3.4 Tính năng bảo vệ trình duyệt

Một phần mềm antivirus nổi bật cần cung cấp tính năng bảo vệ trình duyệt để ngăn chặn truy cập vào các trang web độc hại hoặc chứa mã độc. Công cụ này có thể ngăn chặn các cuộc tấn công từ trình duyệt, kiểm tra tích hợp phần mềm và trang web để đảm bảo tính toàn vẹn và an toàn.

Công nghệ bảo vệ trình duyệt dựa trên:

Phát hiện và chặn truy cập vào trang web độc hại: Công nghệ bảo vệ trình duyệt phát hiện và chặn truy cập vào các trang web độc hại hoặc chứa mã độc. Nó sử dụng cơ sở dữ liệu của các trang web đã biết để xác định tính đáng tin cậy của một trang web. Các yếu tố như địa chỉ IP, tên miền, chứng chỉ SSL, danh sách đen và các thuộc tính khác được kiểm tra để đánh giá xem trang web có đáng tin cậy hay không. Nếu trang web được xác định là độc hại, công nghệ này sẽ chặn truy cập và cảnh báo người dùng.

Quét và phân tích URL: Công nghệ bảo vệ trình duyệt cũng quét và phân tích các URL được truy cập từ trình duyệt. Nó kiểm tra xem một URL có liên quan đến các trang web giả mạo, trang web độc hại hoặc các đường dẫn đáng ngờ khác hay không. Nếu URL được xác định là độc hại, công nghệ này sẽ cảnh báo người dùng và ngăn chặn việc truy cập vào trang web đó.

Bộ lọc nội dung: Công nghệ bảo vệ trình duyệt sử dụng bộ lọc nội dung để kiểm soát và chặn các loại nội dung không mong muốn hoặc độc hại, như quảng cáo gây phiền nhiễu, mã độc JavaScript, pop-up quảng cáo, nội dung độc hại và các nguy cơ khác. Bộ lọc nội dung sẽ quét và phân tích nội dung trang web để loại bỏ các yếu tố không mong muốn và đảm bảo an toàn khi người dùng duyệt web.

Bảo vệ chống mã độc: Công nghệ bảo vệ trình duyệt cung cấp bảo vệ chống mã độc và kịch bản độc hại khi người dùng duyệt web. Nó kiểm tra và chặn các loại mã độc JavaScript, ActiveX, Flash và các tệp tin khác có thể chứa mã độc. Ngoài ra, công nghệ này cũng phát hiện và ngăn chặn các kịch bản độc hại từ việc chạy trên trang web.

Cảnh báo và báo cáo: Công nghệ bảo vệ trình duyệt cung cấp cảnh báo người dùng khi phát hiện các mối đe dọa hoặc trang web độc hại. Nó cung cấp thông báo hoặc cảnh báo trực tiếp trong trình duyệt để người dùng biết về nguy cơ và đề xuất các biện pháp phòng ngừa. Ngoài ra, công nghệ này cũng có thể cung cấp báo cáo chi tiết về các trang web đã được chặn hoặc các mối đe dọa đã phát hiện.

3.5 Tường lửa (Firewall)

Một tính năng quan trọng khác là tích hợp tường lửa mạng, cho phép kiểm soát và giám sát lưu lượng mạng đi và đến từ hệ thống. Tường lửa mạng có thể ngăn chặn các kết nối độc hại hoặc không mong muốn, đồng thời bảo vệ hệ thống khỏi các cuộc tấn công từ xa.

Công nghệ tường lửa dựa trên:

Giám sát lưu lượng mạng: Công nghệ tường lửa giám sát và kiểm soát lưu lượng mạng đi và đến từ hệ thống. Nó phân tích các gói tin mạng, kết nối và luồng dữ liệu để xác định xem chúng có hợp lệ hay không. Bằng cách kiểm tra các địa chỉ IP nguồn và đích, cổng mạng và giao thức, tường lửa xác định xem một kết nối là an toàn hay không.

Quy tắc và chính sách bảo mật: Công nghệ tường lửa cho phép người dùng thiết lập các quy tắc và chính sách bảo mật để kiểm soát và giám sát lưu lượng mạng. Người dùng có thể chỉ định các quy tắc cho phép hay chặn các kết nối từ các địa chỉ IP, cổng mạng hoặc giao thức cụ thể. Các chính sách bảo mật có thể được tùy chỉnh để đáp ứng yêu cầu cụ thể của hệ thống và môi trường mạng.

Ngăn chặn cuộc tấn công từ xa: Công nghệ tường lửa được sử dụng để ngăn chặn các cuộc tấn công từ xa như tấn công DDoS (Distributed Denial of Service), tấn công bằng cách quét cổng (port scanning), hay tấn công từ xa thông qua các lỗ hổng bảo mật. Nó kiểm soát và chặn các kết nối đáng ngờ và các gói tin độc hại từ các nguồn không đáng tin cậy.

Phân tích giao thức: Công nghệ tường lửa cũng có khả năng phân tích giao thức để xác định các hoạt động không bình thường hoặc lỗ hổng bảo mật trong giao thức mạng. Nó kiểm tra và chặn các giao thức độc hại, lạc hậu hoặc không an toàn như SMB (Server Message Block), FTP (File Transfer Protocol) hoặc SNMP (Simple Network Management Protocol).

Đăng nhập và xác thực mạng: Công nghệ tường lửa cung cấp các tính năng đăng nhập và xác thực mạng để giới hạn truy cập vào hệ thống từ các nguồn không đáng tin cậy. Nó sử dụng các phương thức xác thực như mật khẩu, chứng chỉ số, hoặc mã thông báo độc lập để xác minh danh tính của người dùng và kiểm soát quyền truy cập vào hệ thống.

4. Các phần mềm antivirus nổi tiếng

Có nhiều phần mềm antivirus nổi tiếng trên thị trường hiện nay, một số trong số đó đáp ứng các tính năng bảo vệ như đã được đề cập trên. Dưới đây là một số ví dụ về các phần mềm antivirus phổ biến và tính năng mà chúng cung cấp:

McAfee Antivirus: McAfee Antivirus của McAfee cung cấp các tính năng quét và phát hiện mã độc, bảo vệ thời gian thực, bảo vệ trình duyệt, chặn email độc hại và spam, và tường lửa mạng. Nó cũng bao gồm các tính năng bảo vệ danh tính, quét USB và các tính năng bảo mật đám mây.

Kaspersky Antivirus: Kaspersky Antivirus của Kaspersky Lab cung cấp các tính năng quét và phát hiện mã độc, bảo vệ thời gian thực, bảo vệ trình duyệt, chặn email độc hại và spam, và tường lửa mạng. Nó cũng bao gồm các tính năng bảo vệ ngân hàng và giao dịch trực tuyến, kiểm soát cha mẹ và quản lý mật khẩu.

Avast Antivirus: Avast Antivirus của Avast Software cung cấp các tính năng quét và phát hiện mã độc, bảo vệ thời gian thực, bảo vệ trình duyệt, chặn email độc hại và spam, và tường lửa mạng. Nó cũng bao gồm các tính năng bảo vệ webcam, quét mạng Wi-Fi, và công cụ tối ưu hóa hệ thống.

Bitdefender Antivirus: Bitdefender Antivirus của Bitdefender cung cấp các tính năng quét và phát hiện mã độc, bảo vệ thời gian thực, bảo vệ trình duyệt, chặn email độc hại và spam, và tường lửa mạng. Nó cũng bao gồm các tính năng bảo vệ ngân hàng và giao dịch trực tuyến, bảo vệ quyền riêng tư, và quản lý mật khẩu.

Sophos Intercept X: là một giải pháp bảo mật endpoint tiên tiến của Sophos, nhằm bảo vệ các thiết bị đầu cuối (endpoints) như máy tính cá nhân, máy tính xách tay và máy chủ khỏi các mối đe dọa bảo mật. Intercept X sử dụng một số công nghệ tiên tiến để ngăn chặn và phản ứng với các mối đe dọa, bao gồm malware, ransomware, exploit và các cuộc tấn công mới và không rõ ràng.